Senegal heeft een van de meest stabiele economieën van Afrika.  Toch lijden nog veel van de ruim vijftien miljoen Senegalezen onder voedseltekorten, mensenrechtenschendingen, werkloosheid en ongeletterdheid. Vooral vrouwen zijn kwetsbaar. Slechts 40% van hen kan lezen en schrijven, tegenover 65% van de mannen. Ook kunnen vrouwen geen land bezitten of een bedrijf starten. Keur Tippi wil hen steunen door een brede waaier aan vormingen aan te bieden en zo de maatschappelijke positie van de vrouwen te verbeteren. Dit artikel is een aanvulling op het interview in onze MERCIE ‘Sterke Vrouwen’.

Ondanks hun trotse houding, hebben vrouwen in Senegal vaak een ondergeschikte rol in hun gemeenschap en worden ze nauwelijks opgeleid. Meisjes worden al op jonge leeftijd ingeschakeld in het huishouden en een op drie wordt voor haar achttiende verjaardag uitgehuwelijkt. Meestal spreken Senegalese vrouwen enkel het lokale dialect en hebben ze geen kennis van de officiële taal, het Frans. Omdat leren geld kost, krijgen in grote gezinnen jongens voorrang om naar school te gaan.

Huis van het kind van Afrika

Keur Tippi betekent ‘huis van het kind van Afrika’, en het project richt zich op analfabete vrouwen uit de regio Mbour ten zuiden van Dakar. Bezielster Dorine Verschuere uit Anzegem besloot in 2008 niet meer het comfortabele toeristische hotelcomplex op te zoeken, maar het ‘echte’ Senegal.

Ze kwam in Mbour in contact met de lokale schooldirecteur en de vrouwenorganisatie Marcha-Allah van Madame Amsatou. Die organiseert drie keer per maand een bijeenkomst voor een honderdtal vrouwen uit de buurt. Vanuit deze vrouwenvergadering werd de nood aan naailessen en het leren van Frans naar voor geschoven.

Naast de voordelen van kunnen lezen en schrijven, biedt een technisch beroep ook kansen op een basisinkomen voor gezinnen.

In 2011 begon Keur Tippi met het bouwproces van een vormingscentrum dat in 2015 in gebruik werd genomen. Toen startten 31 jonge vrouwen tussen 18 en 25 jaar met lessen Frans, in combinatie met een opleiding naaien. Naast de onmiskenbare voordelen van kunnen lezen en schrijven, biedt een technisch beroep ook kans op een basisinkomen voor gezinnen die het niet breed hebben. Om de drempel zo laag mogelijk te maken, wordt er kinderopvang voorzien in de nabijgelegen peutertuin.

Tijdens de opleiding gaan de vrouwen een maand op stage bij een naaiatelier in Thiès, vaak de eerste keer dat ze zo lang van huis weg zijn. Het vertrek is ook een emotioneel moment voor de ouders die hen komen uitwuiven. Dorine vertelt dat een moeder haar bij zo’n gelegenheid omhelsde: “Dankjewel dat mijn dochter meer zal kunnen dan ik zelf!”

Ondertussen groeit de interesse voor computerlessen, vertelt Dorine. Op het secretariaat nemen twee voormalige leerlingen het financieel beheer van de school voor hun rekening en een opleiding Word en Excel was daarvoor onontbeerlijk.

Dorine erkent dat het project aanvankelijk wel wat tegenkanting kende vanwege de mannen. Het feit dat een vrouw de leiding had van dit project en dat de school enkel voor vrouwen zou zijn, zorgde voor wat wantrouwen. De mannen moesten wennen aan het idee dat hun vrouwen studeren en ook het Frans machtig werden.

Geleidelijk aan is het vertrouwen gegroeid – in eerste instantie bij mannen die zelf ook gestudeerd hadden – en zien ook zij de voordelen voor hun gezin en gemeenschap. Niet evident als je bedenkt dat zowat negentig procent van de leerlingen van Keur Tippi islamitisch zijn en ook de lokale imam aanvankelijk geen grote fan was.

Seksuele gezondheid en voorlichting

Daarnaast wordt er aandacht geschonken aan seksuele voorlichting en andere thema’s die de positie van vrouwen helpen versterken. De economische ontplooiing van vrouwen is immers onlosmakelijk verbonden met andere belangrijke levensdomeinen. Vanuit hogeschool VIVES in Kortrijk gaan jaarlijks enkele studenten op stage bij Keur Tippi. De stagiairs werken onder meer rond het thema seksuele gezondheid en voorlichting.

Hoewel voorbehoedsmiddelen een groot taboe blijven, merkt Dorine dat er intussen toch al openlijker over kan worden gepraat. Er werd onlangs in de wijk zelfs een adolescentencentrum opgericht dat seksuele voorlichting geeft aan middelbare scholieren. Aan dit prille gemeentelijke initiatief hebben ook de stagiairs meegewerkt.

Het zelfbewustzijn van de vrouwen van  Keur Tippi is in elk geval sterk geëvolueerd. Ze beseffen veel beter welke mogelijkheden ze hebben en laten zich deze evolutie niet meer afpakken.

Sleutels overhandigd

Keur Tippi heeft sterk ingezet op een duurzame verankering van het project door de goede contacten met Marcha-Allah, de lagere en peuterschool evenals met het ministerie van onderwijs. Die laatste schonk niet alleen de grond waarop kon worden gebouwd, maar helpt ook bij het zoeken naar geschikte leerkrachten. Zij werken tijdens hun vrije uren in het opleidingscentrum, hun loon wordt gefinancierd door Belgische peters en meters.

Dorine heeft letterlijk de sleutels van het centrum aan de lokale beheerders overhandigd.

Dorine heeft letterlijk de sleutels van het centrum aan de lokale beheerders overhandigd en ondersteunt hen bij de initiatieven die zij zelf nemen. Madame Amsatou is intussen directrice van het opleidingscentrum.

Het voorbije schooljaar werd een vierde jaar georganiseerd om de overgang van het schoolleven naar de werkvloer te versoepelen. Het centrum startte lessen boekhouding en verkoop, en samen met de leerlingen werd een sociale onderneming opgezet met een naaiatelier. Naast naaien, nemen de vrouwen er ook taken als stockbeheer en verkoop op zich. Het atelier van Keur Tippi werkt intussen in onderaanneming van een bedrijf in Thiès en de eerste bestelling is net binnen!

De elf leerlingen die de vierjarige opleiding tot hiertoe afrondden, zitten mee in het bestuur van Keur Tippi. Sommige van hen hebben ook werk gezocht en gevonden in commerciële naaiateliers. Voor deze ateliers is het een positieve ervaring om opgeleide werkneemsters in dienst te krijgen. In Senegal is er immers geen technisch onderwijs. Wie aan het einde van de lagere school slaagt voor het eindexamen kan naar het college. Wie niet geslaagd is en toch een vak wil leren, gaat in dienst bij een vakman, weliswaar tegen betaling van leergeld. Doorgaans worden werknemers dus op de werkvloer opgeleid wat ook een investering vergt van werkgevers.

En de interesse groeit: in 2018 werden voor het eerst twee klassen in het eerste jaar georganiseerd, goed voor veertig nieuwe starters. Er werd al een tweede polyvalent opleidingsgebouw opgetrokken waarbij Wereld Missie Hulp de aanschaf van banken, tafels en stoelen financierde.

Meer weten over het werk van Keur  Tippi, wil je mee op inleefreis of heb je interesse om meter of peter van het project te worden? Check dan hun website: www.keurtippi.be.